Chuyển đổi số - Chất xúc tác cho năng lực tự học và đổi mới chiến lược của chủ doanh nghiệp
Chuyển đổi số (Digital Transformation – DT) không còn chỉ là quá trình áp dụng công nghệ; ngày càng được nhìn nhận như một hành trình phát triển nhằm nâng cao năng lực tự học của chủ doanh nghiệp. Trong bối cảnh doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME), khả năng học tập liên tục và tự chủ là yếu tố then chốt để thích ứng với thị trường đầy biến động và thúc đẩy quá trình ra quyết định chiến lược (McKinsey, 2023). Dựa trên kinh nghiệm từ các dự án do KisStartup triển khai tại Việt Nam, bài viết này nhấn mạnh cách mà DT – đặc biệt thông qua trí tuệ nhân tạo (AI) – giúp doanh nhân phát triển năng lực tự học, từ đó trực tiếp định hình lại các lựa chọn chiến lược.
Chuyển đổi số và năng lực tự học
Học tập tự định hướng từ lâu đã được coi là năng lực quan trọng để tổ chức thích ứng (Knowles, 1975). Trong kỷ nguyên số, việc tích hợp các công cụ AI biến hoạt động học tập từ tiếp thu thụ động thành quá trình khám phá chủ động và phản biện chiến lược. Thay vì hỏi “khái niệm này là gì?”, chủ doanh nghiệp dần biết tự tra cứu, thử nghiệm và kiểm định các phương án chiến lược thông qua nền tảng số.
Các nghiên cứu gần đây khẳng định AI không chỉ tự động hóa quy trình mà còn tạo ra môi trường học tập cá nhân hóa cho nhà quản lý và nhân sự. Các nền tảng như LinkedIn Learning, Coursera for Business, Udemy Business đã triển khai thuật toán AI để phân tích tiến độ học, phát hiện lỗ hổng kiến thức và gợi ý lộ trình kỹ năng phù hợp (MISA, 2023). Điều này rút ngắn thời gian tiếp thu năng lực mới, đồng thời thúc đẩy việc điều chỉnh chiến lược kinh doanh.
AI và hiệu quả doanh nghiệp
Tỷ lệ ứng dụng và hiệu quả học tập
Khảo sát toàn cầu cho thấy tỷ lệ ứng dụng AI trong quản trị doanh nghiệp tăng nhanh. Theo IBM, Forbes và McKinsey, tỷ lệ doanh nghiệp ứng dụng AI đã tăng từ 33% năm 2022 lên 72% năm 2024 (SkillsBridge, 2023). Một nghiên cứu khác trên 7.500 doanh nghiệp cho thấy 35% đã tích hợp AI vào quy trình, trong khi 42% đang thử nghiệm (IBM, 2023).
Hệ quả đối với học tập là rất rõ rệt. Các hệ thống đào tạo dựa trên AI có thể phát hiện lỗ hổng kỹ năng, dự báo tiến độ, và điều chỉnh giáo trình thích ứng (AMIS, 2024). Nhờ đó, chủ doanh nghiệp hình thành thói quen tự học có định hướng, vừa lặp lại, vừa dựa trên bằng chứng.
Hiệu suất và đổi mới chiến lược
Tự động hóa dựa trên AI mang lại những cải thiện rõ rệt về hiệu suất:
- Doanh nghiệp báo cáo mức tăng 20–30% năng suất lao động nhờ phân tích dữ liệu và hỗ trợ ra quyết định (McKinsey Global Institute, 2023).
- Trong dịch vụ khách hàng, AI giúp tăng năng suất 1,71 lần, đồng thời giảm nhân sự từ 600 xuống 350 người (Nhân Dân, 2024).
- Việc ứng dụng AI trong quản lý công việc giúp tiết kiệm trung bình 5,4% thời gian lao động hằng tuần (~2,2 giờ/nhân viên) (Louis, 2024).
Những con số này cho thấy AI không chỉ tối ưu hóa quy trình mà còn tạo điều kiện để nhân sự tập trung hơn vào các hoạt động chiến lược, từ đó chủ doanh nghiệp có thêm không gian cho tư duy phản biện và đổi mới chiến lược.
Tối ưu chi phí và phát triển nhân lực
AI cũng giúp giảm chi phí vận hành tới 25% (Gartner, 2023). Khoản tiết kiệm này cho phép SME tái đầu tư vào đào tạo và đổi mới. Khi AI được tích hợp vào quản lý và phát triển nhân lực, bản thân doanh nhân trở thành người học chủ động, sẵn sàng thử nghiệm nhiều kịch bản định giá, chiến lược thị trường và mô hình hợp tác.
Cách tiếp cận của KisStartup: Doanh nghiệp mạnh hơn nhờ chủ doanh nghiệp giỏi hơn
Các dự án của KisStartup cho thấy: chuyển đổi số không phải là việc “làm thay doanh nghiệp”, mà là trao quyền để họ tự làm được. Doanh nghiệp được khuyến khích trực tiếp sử dụng công cụ AI, phân tích kết quả, phản biện và điều chỉnh chiến lược của chính mình.
Tại các chương trình tăng tốc chuyển đổi số ở miền núi phía Bắc Việt Nam, chủ homestay nhỏ đã ứng dụng công cụ AI để thiết kế chiến dịch marketing riêng. Các SME xuất khẩu sử dụng phân tích dữ liệu để điều chỉnh giá sản phẩm và tìm kiếm thị trường mới. Dù ban đầu còn mắc lỗi – như không cung cấp dữ liệu phi mật cho công cụ – nhưng chính những trải nghiệm này giúp họ hiểu rằng cởi mở và minh bạch là điều kiện để AI phát huy tối đa hiệu quả.
Chúng tôi nhấn mạnh chuyển đổi số là quá trình bồi dưỡng năng lực học tập suốt đời cho chủ doanh nghiệp. Mục tiêu không chỉ là năng suất ngắn hạn, mà là hình thành thói quen tự học, thử nghiệm và thích ứng liên tục – những phẩm chất cần thiết cho đổi mới chiến lược trong môi trường bất định.
Có thể thấy, Sự kết hợp giữa chuyển đổi số và năng lực tự học mang lại nhiều ý nghĩa lý thuyết và thực tiễn:
- Quan điểm dựa trên nguồn lực (RBV): AI hỗ trợ tự học giúp doanh nghiệp tái cấu hình nguồn lực thành lợi thế cạnh tranh.
- Khung năng lực động (DCF): Khả năng tự học liên tục giúp tăng cường năng lực “nhận diện, nắm bắt và chuyển đổi” cần thiết cho sự linh hoạt chiến lược (Teece, 2018).
- Ý nghĩa mở rộng quy mô: Khi nội bộ doanh nghiệp xây dựng được năng lực học tập nhờ AI, việc mở rộng quy mô trở nên hiệu quả hơn, giảm chi phí biên và nâng cao hiệu suất vận hành.
Các dữ liệu quốc tế phù hợp với quan sát của KisStartup: SME ứng dụng AI không chỉ cải thiện năng suất mà còn chuyển dịch tư duy chiến lược từ phản ứng sang chủ động. Chuyển đổi số, vì vậy, không chỉ là thay đổi công nghệ mà còn là chuyển đổi nhận thức và tổ chức.
Chuyển đổi số, đặc biệt với AI, cần được hiểu như một chất xúc tác cho năng lực tự học và đổi mới chiến lược của doanh nhân. Bằng chứng cho thấy AI gia tăng năng suất, giảm chi phí và tạo môi trường học tập cá nhân hóa. Giá trị lớn nhất nằm ở chỗ chủ doanh nghiệp có thể tự học, tự phản biện và tự định hình chiến lược.
Cách tiếp cận của KisStartup nhấn mạnh yếu tố này: trang bị cho doanh nghiệp khả năng khám phá và đặt câu hỏi, để từ đó chuyển đổi số trở thành con đường hướng đến năng lực thích ứng và năng lực cạnh tranh dài hạn. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, những doanh nghiệp thành công không hẳn là doanh nghiệp sở hữu công nghệ tiên tiến nhất, mà là những doanh nghiệp có nhà lãnh đạo biết học tập và thích ứng không ngừng.
Tài liệu tham khảo
- AMIS. (2024). Phân tích tiến độ học tập bằng AI. Truy xuất từ https://amis.misa.vn/245267/phan-tich-tien-do-hoc-tap-bang-ai/
- Gartner. (2023). AI adoption and cost optimization in SMEs. Gartner Research Brief.
- IBM. (2023). AI adoption survey of 7,500 enterprises worldwide. IBM Global AI Index.
- Louis. (2024). Ứng dụng AI trong công việc: tiết kiệm 5,4% thời gian lao động. CloudGo. Truy xuất từ https://cloudgo.vn/ung-dung-ai-trong-cong-viec
- McKinsey & Company. (2023). The State of AI in 2023. McKinsey Global Institute.
- Nhân Dân. (2024). Nâng cao hiệu suất quản trị doanh nghiệp với AI và dữ liệu thông minh. Truy xuất từ https://nhandan.vn/nang-cao-hieu-suat-quan-tri-doanh-nghiep-voi-ai-va-du-lieu-thong-minh-post887975.html
- SkillsBridge. (2023). AI nâng cao hiệu suất: Chiến thuật tối ưu hiệu suất. Truy xuất từ https://www.skillsbridge.vn/blogs/ai-nang-cao-hieu-suat/chien-thuat-toi-uu-hieu-suat
- Teece, D. J. (2018). Business models and dynamic capabilities. Long Range Planning, 51(1), 40–49.