KisStartup

Kinh doanh và khởi nghiệp trên nền tảng văn hóa

Kinh doanh và khởi nghiệp trên nền tảng văn hóa đã có từ lâu nhưng đến bây giờ mới bắt đầu nở rộ?

Nguyễn Đặng Anh Minh - Nguyễn Đặng Tuấn Minh

Kinh doanh và khởi nghiệp trên nền tảng văn hóa đã có từ lâu nhưng đến bây giờ mới bắt đầu nở rộ?

Người Ý hát trên ban công giữa đại dịch COVID-19. Ảnh: atlasobscura.com

Nói một cách đơn giản, văn hóa đại diện cho hành trình của con người trong dòng đời, và ghi lại trải nghiệm và biểu hiện của con người từ mọi lứa tuổi và mọi khu vực trên thế giới – Volkan Bozkır.

Liên Hợp Quốc đã chỉ định năm 2021 là Năm quốc tế về nền kinh tế sáng tạo vì sự phát triển bền vững. Tổ chức này đã nhận định các ngành công nghiệp văn hóa và sáng tạo (Creative and culture industry – CCI) là động lực chính của sự phát triển kinh tế toàn diện và bền vững, đồng thời đem lại những đóng góp quan trọng khi chúng ta tái thiết kinh tế và xã hội sau đại dịch COVID-19. 

Tại sao CCI trở thành một xu hướng quan trọng? Các quốc gia trên thế giới đang làm như thế nào? Chúng tôi định nghĩa kinh doanh và khởi nghiệp trên nền tảng văn hóa và di sản là những mô hình kinh doanh và khởi nghiệp sáng tạo lấy nguồn lực chính là những giá trị văn hóa và/hoặc di sản của một cộng đồng. Từ những trải nghiệm của chính mình khi hỗ trợ các dự án khởi nghiệp trên nền tảng văn hóa và di sản, đồng thời được truyền cảm hứng từ những dự án của thế giới, loạt bài viết sắp tới mong muốn mang lại một góc nhìn mới về vấn đề này. Trong khuôn khổ bài viết mở màn, chúng tôi muốn nói về tầm quan trọng của việc kinh doanh trên nền tảng văn hóa. 

Sức ép từ cộng đồng

Ít ai có thể quên được cảnh tượng người dân khắp châu Âu cùng hòa ca từ ban công nhà mình giữa những ngày phong tỏa tăm tối nhất trong đại dịch COVID-19. Ở thời điểm đó, văn hóa càng thể hiện khả năng hàn gắn, cứu rỗi, nâng đỡ tinh thần họ. Tuy nhiên, nhiều khi chúng ta chỉ nhận ra giá trị của một thứ khi mình đang đánh mất nó. Người đứng đầu Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên Hợp Quốc (UNESCO), Audrey Azoulay, từng nói rằng trong hơn một năm, COVID-19 đã dẫn đến “một cuộc khủng hoảng đa dạng văn hóa”. Bà nhấn mạnh: “Việc đóng cửa các viện bảo tàng và di sản thế giới cũng như hủy bỏ các lễ hội, buổi hòa nhạc và nghi lễ đã đẩy thế giới văn hóa vào tình trạng bất ổn đáng lo ngại, đe dọa đặc biệt đến những người sáng tạo độc lập, những người là huyết mạch của sự đa dạng văn hóa”. Bà nhấn mạnh sự cần thiết của một “Thỏa thuận mới”, trong đó văn hóa được sử dụng như một “lợi ích chung” để mở ra những chân trời và mang lại cho các xã hội sự kết nối và ý nghĩa. “Đó là lý do tại sao chúng ta phải giúp nó phục hồi, bằng tất cả sức mạnh và sự đa dạng của nó”, bà Azoulay nói.

Một poster của Netflix thể hiện tính đa dạng và bao dung văn hóa trong nội dung của họ. Ảnh: Netflix

Trên thực tế, cuộc khủng hoảng tinh thần khi đại dịch toàn cầu diễn ra đã để lại những sang chấn chưa từng có cho tinh thần của con người và cộng đồng. Sự gián đoạn trong giao tiếp, sự cô lập, nỗi sợ hãi khiến con người dường như nhận ra một điều, vật chất tuy đóng một vai trò quan trọng trong đời sống, nhưng dường như chúng ta đã bỏ rơi tinh thần của mình. Trong sự khủng hoảng đó, con người nhận ra dường như mình không thể tiếp tục sống, tiêu dùng và hưởng thụ như trước đây. Xã hội đang chứng kiến những dịch chuyển lớn về hành vi tiêu dùng. Người tiêu dùng đang tìm về những giá trị nguyên bản của thiên nhiên và những giá trị di sản của chính cộng đồng của mình nhiều hơn để thực sự hiểu và trân trọng hiện tại. Và cũng chính giai đoạn này, khi nhận ra vai trò to lớn của văn hóa và di sản, chúng ta nhận ra rằng từ trước, chúng ta đã không thực sự đưa văn hóa và sự sáng tạo vào đúng vai trò của nó.

Sự thay đổi của người tiêu dùng sẽ ảnh hưởng đến nhận thức của người làm kinh doanh. Không thiếu những ví dụ gần đây về chiếm dụng văn hóa (cultural appropriation) của các hãng thời trang lớn bị chỉ trích của người tiêu dùng trên thế giới. Rồi đây, người làm kinh doanh cần hiểu rằng, kinh doanh bền vững không chỉ dừng lại ở việc “thân thiện với môi trường”, “công bằng với người lao động” mà còn trân trọng những giá trị văn hóa và di sản của cộng đồng để lại trong mỗi sản phẩm và dịch vụ mà chúng ta tạo ra. Sự bền vững đó được tạo ra bởi nền tảng và sự tìm hiểu văn hóa sâu sắc của người lãnh đạo kinh doanh, kết hợp với những công nghệ và mô hình kinh doanh mới.

Văn hóa và di sản là động lực cho kinh doanh và khởi nghiệp

Trân trọng văn hóa không chỉ là tiêu chí mà các doanh nghiệp phải theo đuổi mà đổi lại, nó cũng tạo đà phát triển cho doanh nghiệp. “Văn hóa của một cá nhân quyết định sự ứng xử của khách hàng. Các yếu tố văn hóa có ảnh hưởng đáng kể đến quyết định mua hàng của một cá nhân. Mỗi cá nhân đều có những thói quen, niềm tin và nguyên tắc khác nhau mà họ phát triển từ địa vị và nền tảng gia đình của mình. Những gì họ nhìn thấy từ thời thơ ấu trở thành văn hóa của họ.”  Hiểu biết của một doanh nghiệp về những giá trị văn hóa và di sản ảnh hưởng như thế nào đến từng cộng đồng và phân khúc người tiêu dùng trở thành một nguồn lực chính của mô hình kinh doanh, quan trọng không kém những yếu tố khác như cơ sở vật chất, tài chính, nguồn nhân lực. Doanh nghiệp nào càng hiểu rõ điều này thì càng có nền tảng vững chắc để đổi mới mô hình kinh doanh hiệu quả. Netflix là một ví dụ, từ một công ty chuyên cho thuê băng đĩa đã trở thành một “kênh ti vi toàn cầu” (global TV network). Một trong những lí do khiến nền tảng chiếu phim này trở thành một đế chế nội dung như ngày nay, đó là những nội dung họ tạo ra không chỉ tập trung vào những người Mỹ da trắng mà hướng đến những nhóm người với những đặc điểm về sắc tộc, tôn giáo, lứa tuổi, tình trạng sức khỏe, tâm lý vốn ít được hiện diện trên truyền thông. Netflix cũng không chỉ là về nước Mỹ mà nền tảng này còn “đặt hàng” cả những đạo diễn và biên kịch tài năng trên khắp thế giới, cả những người làm nghệ thuật độc lập chưa có nhiều tên tuổi. Hay có thể kể đến những ví dụ gần đây như những bảo tàng, nhà hát, gallery “đóng gói” tài sản văn hóa của mình để truyền tải qua môi trường ảo. Công chúng có thể tận hưởng nghệ thuật vốn phải đến mua vé và ngồi vào nhà hát cách mình nửa vòng Trái đất một cách rẻ hơn và đôi khi, gần gũi hơn. Chẳng hạn như phòng tranh Art Basel Hong Kong trong thời điểm đại dịch đã trưng bày 2000 tác phẩm trị giá gần 300 triệu USD online. Với những người buôn tranh, trải nghiệm này có phần “riêng tư” hơn và ánh sáng còn đẹp hơn xem trực tiếp. Doanh số online của Art Basel Hong Kong nhờ vậy đã tăng 400% chỉ sau một năm.

Người tiêu dùng đang tìm về những giá trị nguyên bản của thiên nhiên và những giá trị di sản của chính cộng đồng của mình nhiều hơn để thực sự hiểu và trân trọng hiện tại.

Văn hóa không chỉ là đòn bẩy dịch chuyển những mô hình sẵn có mà còn khởi sinh những doanh nghiệp mới. Khi COVID 19 càn quét qua, người ta cũng nhận ra sức sống bền bỉ của những dòng chảy văn hóa và di sản trong cộng đồng phát huy tác dụng. Những cộng đồng nhỏ gắn kết với nhau kể những câu chuyện về văn hóa và di sản của dân tộc, cộng đồng mình như một lời chia sẻ. Những sản phẩm chứa đựng câu chuyện, nét đẹp văn hóa và di sản trở thành một phần không thể tách rời của mô hình kinh doanh tiềm năng. Cũng nhờ sự bền bỉ này mà các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở địa phương sống sót qua dịch và thậm chí còn truyền cảm hứng cho nhiều doanh nghiệp mới ra đời. Ở Việt Nam, trong vài năm trở lại đây, sự ra đời của những doanh nghiệp thời trang dựa trên nền tảng di sản văn hóa và phát triển bền vững đã manh nha và ngày càng nhiều. Xu hướng số hóa các di sản này cũng cho ra đời những khởi nghiệp sáng tạo mới, góp phần vào định hình những xu hướng mới cho sáng tạo trên nền tảng văn hóa. 

Kinh doanh trên nền tảng văn hóa và di sản không hề mới, thậm chí nó đã được thực hiện cả hàng nghìn năm nay. Cũng theo Chủ tịch Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, các lĩnh vực văn hóa sáng tạo chiếm 3% nền kinh tế toàn cầu, tạo ra 2,25 nghìn tỷ USD hằng năm và hỗ trợ 30 triệu việc làm trên toàn thế giới – nhiều hơn cả ngành công nghiệp ô tô của châu Âu, Nhật Bản và Hoa Kỳ cộng lại. “Các lĩnh vực sáng tạo không chỉ làm phong phú thêm cuộc sống của chúng ta mà còn là những lĩnh vực tạo việc làm lớn nhất cho những người trẻ tuổi. Tuy nhiên, những đóng góp của văn hóa, sáng tạo nói chung và văn hóa, di sản nói riêng vẫn chưa thực sự được phản ánh một cách đúng đắn trong đời sống và hoạt động kinh doanh. “Bất chấp quy mô, giá trị và tầm ảnh hưởng của các lĩnh vực sáng tạo, “chúng ta vẫn chưa phản ánh điều này trong các quyết sách và quyết định tài chính của mình” và văn hóa, sáng tạo vẫn “xếp cuối hàng”, chúng ta đang đánh giá rất thấp những đóng góp chung của chúng. 

Phòng tranh ảo của Art Basel Hong Kong. Ảnh: nytimes.com

Sự nỗ lực của các doanh nhân vẫn còn chưa đủ. Cho đến gần đây, các chính phủ mới có một chiến lược rõ ràng hơn để thúc đẩy giới doanh nhân nhìn nhận văn hóa như một nguồn lực kinh doanh. Giữa năm 2021, lần đầu tiên trong lịch sử, các bộ trưởng của G20 đã nhất trí với tuyên bố G20 về văn hóa, trong đó xác định văn hóa là động lực chính để phục hồi kinh tế xã hội bền vững sau đại dịch. Tuyên bố này bao gồm năm nội dung mà Tổng thống Ý đã tuyên bố trước đó gồm: bảo vệ di sản văn hóa, văn hóa và biên đổi khí hậu, văn hóa và giáo dục, công nghiệp văn hóa và sáng tạo và văn hóa trong quá trình chuyển đổi số.

Diễn đàn này còn có tiếng nói đóng góp của khối doanh nghiệp. Trong đó, bài phát biểu của doanh nghiệp Ấn Độ cũng là câu chuyện của tất cả các doanh nghiệp khác trên thế giới: “Doanh nghiệp văn hóa là những doanh nghiệp thành công bắt nguồn từ di sản văn hóa, trí tuệ và thực tiễn của Ấn Độ đồng thời có thị trường mạnh và tập trung vào khách hàng. Các doanh nghiệp này đóng vai trò là những người kể chuyện, truyền đạt những thành tựu, di sản thủ công, kiến thức bản địa và năng lực sáng tạo của Ấn Độ dưới dạng các sản phẩm, dịch vụ và trải nghiệm có thương hiệu. Hơn nữa, bằng cách sử dụng đúng loại nhãn hiệu, bao bì và chiến lược tiếp thị, các doanh nghiệp này cũng định vị văn hóa Ấn Độ theo cách được tôn trọng và thu hút sự nhạy cảm của người tiêu dùng toàn cầu”.

Ví dụ trên thế giới

Chúng tôi lựa chọn hai ví dụ dưới đây trong rất nhiều các câu chuyện truyền cảm hứng trên thế giới vì những liên tưởng tới việc khai thác nhiều di sản vật thể và phi vật thể ở Việt Nam.

“Bất chấp quy mô, giá trị và tầm ảnh hưởng của các lĩnh vực sáng tạo, “chúng ta vẫn chưa phản ánh điều này trong các quyết sách và quyết định tài chính của mình” và văn hóa, sáng tạo vẫn “xếp cuối hàng”, chúng ta đang đánh giá rất thấp những đóng góp chung của chúng.

Hadrian Wall – cách khai thác một di sản vật thể

Hadrian’s Wall (Lũy Hadrian) ở Anh là một công trình quân sự thời La Mã. Tên gọi của nó bắt nguồn từ tên gọi của hoàng đế La Mã Hadrian, người đã đến Anh vào năm 122 TCN và cũng là người đã cho xây dựng một bức tường dài 80 dặm nhằm ngăn cách giữa vùng đất thuộc về đế quốc La Mã với vùng đất của các dân tộc bị  coi là ‘man rợ’. Ngày nay, công trình này dài 117km ( tương đương 73 dặm), với dấu tích của 14 đồn còn sót lại. Toàn bộ hệ thống đồn, hào, đường quân sự gắn với lũy Hadrian đã hợp thành một phần của di sản thế giới xuyên quốc gia-biên giới của đế quốc La Mã được UNESCO công nhận vào năm 1987.

Năm 2010, trong khuôn khổ của Dự án nghiên cứu lịch sử và di sản miền Trung- Tĩnh man Trường lũy ở Quảng Ngãi, do Viện Viễn Đông Bác cổ tiến hành, chúng tôi được đến thăm Hadrian’s Wall để học cách khai thác, phát huy các giá trị lịch sử, văn hóa của một di sản trong bối cảnh đương đại. Tại đây, chúng tôi được làm việc với nhiều chuyên gia về bảo tàng, bảo tồn, di sản cũng như được đi thăm quan rất nhiều đoạn lũy, một số đồn quan trọng, tham dự một số tour, tham gia khai quật để khám phá hệ thống tường thành của Hadrian và hiểu cách họ khai thác và bảo tồn di sản này. Theo quan sát của chúng tôi, giá trị của di sản này đã được khai thác với nhiều cách thức khác nhau. 

Trước hết là hệ thống các bảo tàng dọc Hadrian’s Wall với 10 bảo tàng, trong đó nhiều bảo tàng được dựa trên chính các đồn quân sự cũ. Dựa trên các hiện vật, những phần còn sót lại của các công trình kiến trúc chủ yếu là đồn, mỗi bảo tàng lại hướng đến một chủ đề, chủ điểm khác nhau, nhằm khắc họa những khía cạnh khác nhau của lịch sử La Mã trên vùng đất này: ví dụ: đồn Housesteads có thể coi là một điển hình về sự phức hợp của một đồn La Mã, trong đó, có bệnh viện, nhà tắm, nhà vệ sinh chung; hay đồn Chesters như một nơi giải trí thư giãn với các nhà tắm có hệ thống nước nóng, nước lạnh, bể bơi, phòng xông hơi…Qua hệ thống bảo tàng đó, một phần cuộc sống, lịch sử, văn hóa La Mã đã được tái hiện. Cùng với đó, sự đa dạng về chủng loại của các đồ lưu niệm với những thông điệp mang giá trị văn hoá gắn liền với đặc trưng của từng bảo tàng trong hệ thống cũng là một kênh thu nhập của các bảo tàng này. 

Các diễn viên đóng lính La Mã pose hình trên Hadrian’s Wall. Ảnh: nationalgeographic.com

Ngoài ra, sự phong phú, đa dạng về cảnh quan tự nhiên thay đổi dọc theo chiều dài 117km của lũy Hadrian cũng được khai thác triệt để thông qua hệ thống các tour được thiết kế với sự đa dạng về thời gian, đối tượng phục vụ, ví dụ như tour đi bộ dọc theo con đường mòn dọc luỹ để ngắm phong cảnh, tour đi bộ cho một gia đình,,..

Vì là một công trình kiến trúc từ thời La Mã, việc khai quật khảo cổ học để tiếp tục tìm hiểu các giá trị văn hóa lịch sử của lũy Hadrian chưa bao giờ kết thúc. Đồn Vindolanda với khu khai quật liên tục hoạt động là một ví dụ. Tại đây, những nhà quản lý tổ chức các cuộc khai quật có thu phí với sự tham gia của tình nguyện viên từ khắp nơi trên thế giới đến để tham gia nghiên cứu. Các tình nguyện viên thường là các sinh viên khảo cổ học đến tham gia khai quật để thực hành và học hỏi kinh nghiệm. Cũng tại đây, các nhà khảo cổ vừa là người giới thiệu về lịch sử và sự khác biệt của của Vindolanda, vừa là người hướng dẫn các cuộc khai quật. 

Việc khai thác di sản lũy Hadrian theo nhiều cách thức khác nhau để phục vụ cho việc phát triển du lịch đã thu hút trung bình 100,000 lượt khách một năm. Với mục tiêu hướng tới 3 triệu lượt khách một năm (để tiện so sánh, con số này tương đương với tổng lượt khách trong vòng 15 năm của Bảo tàng Dân tộc học ở Việt Nam), Anh đã dự kiến đầu tư 30 triệu bảng Anh để thúc đẩy phát triển du lịch gắn với lũy  Hadrian. 

Vải Batik, Indonesia – cách khai thác một di sản phi vật thể

Nói đến Indonesia là người ta nói đến vải batik. Đây là kĩ thuật vẽ và nhuộm vải thủ công. Các nghệ nhân dùng sáp ong (để đánh dấu các đường nét không muốn nhuộm) và thuốc nhuộm từ cỏ cây để vẽ họa tiết rồi nhúng màu tấm vải nhiều lần, tạo ra những họa tiết vừa rực rỡ nhưng cũng vừa tinh tế, chi tiết. 

Một workshop về vải batik ở Indonesia. Ảnh: getty

Indonesia không phải là quốc gia duy nhất sở hữu kĩ thuật tạo ra vải batik, nhưng có lẽ họ là đất nước thành công nhất trong việc kể chuyện về vải batik, đưa tấm vải này lên tầm biểu tượng văn hóa dân tộc. Vải batik của Indonesia, với sự đa dạng về mục đích sử dụng, sử dụng kỹ thuật vẽ sáp ong và nhuộm tay, truyền thống, hoa văn phong phú về hình thức chứa đựng nhiều ý nghĩa văn hóa, lịch sử và tôn giáo, gắn liền với đời sống của người Indonesia trên mọi phương diện từ khi sinh ra đến khi mất đi. Lịch sử Indonesia, đặc biệt sự giao lưu với các nền văn hóa lớn trên thế giới như Vương quốc Ả Rập, Trung Quốc hay châu Âu cũng được phản ánh trên các hoa văn vải. Chính vì vậy, vải batik đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể và truyền miệng vào năm 2009.

Việc tôn vinh và khai thác vải batik để phục vụ cho phát triển kinh tế là một phần của chiến lược của quốc đảo này. Trước hết, đó là sự ra đời của ngày batik. Dựa vào quyết định của UNESCO, ngày 2/10 hằng năm đã trở thành Ngày Batik của Indonesia. Đây là một lễ hội văn hóa quốc gia nhằm tôn vinh vải batik và các giá trị văn hóa, lịch sử liên quan đến loại vải này với sự tham gia tất cả các người dân và các tổ chức. Người dân với phục trang ‘từ đầu đến chân’ từ vải và nghệ thuật batik. Các cơ quan, trường học cũng yêu cầu nhân viên, học sinh mặc trang phục từ vải batik. 

Bên cạnh đó, mặc dù vẫn giữ kỹ thuật truyền thống, nhưng việc sản xuất vải batik đã có những bước phát triển để phù hợp với nhu cầu của thị trường, xu hướng thời trang thế giới. Sự ra đời của các hoa văn và màu sắc mới dựa trên sự sáng tạo tự do của người sản xuất là một ví dụ điển hình. Ví dụ như, trước đây, đen và nâu là hai gam màu chủ đạo trong việc sản xuất vải batik thì giờ đây các màu sắc tươi sáng như đỏ, xanh, vàng, tím đã trở nên phổ biến. 

Ngoài ra, việc thiết kế các tour liên quan đến sản xuất vải batik cũng là một cách thức khác nhằm tôn vinh và khai thác di sản này. Bạn có thể dễ dàng tìm thấy các tour liên quan đến vải batik ở Bali hay một số trung tâm sản xuất vải batik nổi tiếng.

Hơn thế nữa, việc tôn vinh và quảng bá cho vải batik và các câu chuyện lịch sử, văn hóa gắn với loại vải này còn được thực hiện thông qua hệ thống các bảo tàng công và tư nằm ở nhiều nơi trên đất nước Indonesia, ví dụ như: Bảo tàng Quốc gia Indonesia ở Jakarta, bảo tàng Ullen Sentalu ở Yogyakarta…Có những bảo tàng chỉ chuyên về Batik ví dụ như bảo tàng Batik Indonesia ở Jakarta, bảo tàng batik ở Yogyakarta hay bảo tàng Danar Hadi Batik ở Solo – một trong những trung tâm sản xuất vải batik lớn của Indonesia và nơi được coi là quê hương của vải batik…

Ở Indonesia, việc sản xuất vải batik đã trở thành một ngành công nghiệp tạo ra nguồn thu quan trọng cho nền kinh tế đất nước cũng như số lượng lớn việc làm cho người dân. Việc xuất khẩu vải batik đến nhiều thị trường như Mỹ, Pháp, các nước Ả Rập… đã có đóng góp rất lớn vào tổng thu nhập quốc dân của Indonesia. Năm 2020, với 47.000 doanh nghiệp thuộc 101 vùng trên lãnh thổ Indonesia, 200,000 công nhân tham gia, xuất khẩu vải batik đạt 532,7 triệu USD. Ngành công nghiệp batik được Chính phủ Indonesia coi là một ngành trụ cột trong việc thực hiện lộ trình tích hợp ‘Making Indonesia 4.0’.  

Việt Nam là đất nước trải qua nhiều cuộc chiến tranh, với sự tồn tại của nhiều công trình lũy như Lũy Thầy được xây dựng ở Quảng Bình từ năm 1631 với chiều dài 34km gắn liền với cuộc nội chiến Nam – Bắc triều hay Tĩnh man Trường lũy được xây dựng từ 1818 với chiều dài hơn 100 km gắn liền với mối quan hệ giữa những người thiểu số ở khu vực miền núi phía Tây với người Kinh ở vùng đồng bằng ở Quảng Ngãi. Là đất nước với sự đa dạng về thành phần dân tộc với sự phong phú, độc đáo về kỹ thuật dệt, loại hình hoa văn, như kỹ thuật vẽ sáp ong trên nền vải lanh của người H’mông hay kỹ thuật nhuộm chàm của người H’mông, người Tày…ở vùng miền núi phía Bắc, kỹ thuật nhuộm từ các loại lá, củ trong rừng của người Êđê, Jrai… ở Tây Nguyên. Tuy nhiên, những di sản này vẫn chưa được khai thác một cách thực sự hiệu quả, có hệ thống và chiến lược để đóng góp một cách rõ nét vào sự phát triển kinh tế của các cộng đồng tại chỗ cũng như quốc gia.□

Đón đọc kì sau: Khai thác văn hóa và di sản cho kinh doanh và khởi nghiệp trở thành chiến lược quốc gia và quốc tế.

——–

Tài liệu tham khảo:

https://news.un.org/en/story/2021/05/1092522

https://nailsma.org.au/programs/economic-development-and-employment/cult...

https://ec.europa.eu/programmes/erasmus-plus/project-result-content/3d1a...

https://www.unesco.org/en/articles/g20-ministers-meeting-unesco-calls-mo...

https://unctad.org/meeting/riyadh-international-creative-economy-forum

https://www.g20.org/content/dam/gtwenty/about_g20/previous_summit_docume...

Tác giả: 
Nguyễn Đặng Anh Minh - Nguyễn Đặng Tuấn Minh

Mở đơn đăng ký chương trình Ươm tạo Mô hình kinh doanh trên nền tảng Di sản và Văn hóa

Chương trình ươm tạo do KisStartup phối hợp cùng KisImpact thực hiện, nhắm đến:

Đối tượng:

  1. Các dự án khởi nghiệp trên nền tảng văn hóa và di sản
  2. Các doanh nghiệp mong muốn phát triển các sản phẩm, dịch vụ mới trên nền tảng văn hóa và di sản
  3. Các tổ chức / cộng đồng mong muốn xây dựng các chương trình và mô hình kinh doanh mới trên nền tảng văn hóa và di sản

Các hoạt động:

  1. Đào tạo: Đào tạo về sử dụng các công cụ giúp nhận diện và xây dựng MHKD trên nền tảng văn hóa và di sản
  2. Huấn luyện: Cầm tay chỉ việc thực hiện các nội dung được đào tạo trực tiếp trên dự án
  3. Đầu tư giai đoạn sớm: Đầu tư trực tiếp cho các dự án bằng hỗ trợ mềm và tài chính
  4. Đồng hành và phát triển dự án thông qua cố vấn khởi nghiệp, cố vấn chuyên môn: Đồng hành và phát triển cùng các dự án trong 4-10 năm
  5. Kết nối mạng lưới: Đưa ra các kết nối mạng lưới quan trọng giúp dự án phát triển gồm đối tác, khách hàng,các chương trình thực hiện tại KisStartup & KisImpact

Vui lòng điền form đăng ký theo link: TẠI ĐÂY 

Thời gian mở đơn: 1.3.2023

Thời gian đóng đơn: 23.3.2023

Liên hệ: Ms. Xuân (+84.396292442)

Email: hello@kisstartup.com

Mở đơn đăng ký Chương trình iRND (Mùa 2)

iRnD Vietnam 2023 (mùa 2) do KisStartup tổ chức kêu gọi nộp đơn từ các đề tài nghiên cứu khoa học (NCKH) trong trường đại học, viện nghiên cứu

MỤC TIÊU:

  • Thành lập doanh nghiệp mới
  • Bổ sung & hoàn thiện công nghệ
  • Hợp tác đối tác tiềm năng phát triển dự án
  • Chuyển giao công nghệ
  • Nhận đơn đặt hàng
  • Khai thác các tài sản sở hữu trí tuệ đã được đăng ký bảo hộ

HOẠT ĐỘNG CHÍNH

  • Đồng hành với các giải pháp đi ra từ trường Đại học trong dài hạn (4-10 năm) để giải pháp có đủ năng lực và nguồn lực để phát triển thành doanh nghiệp/ thương mại hóa kết quả nghiên cứu;
  • Tập trung nâng cao năng lực đội ngũ vận hành, cải tiến sản phẩm hướng tới thành lập doanh nghiệp/ chuyển giao công nghệ cho đối tác là doanh nghiệp trong và ngoài nước.
  • Đầu tư giai đoạn sớm cho các dự án bằng hỗ trợ mềm và/hoặc tiền mặt
  • Kết nối đầu tư và tìm kiếm các nguồn lực hỗ trợ các dự án, đơn đặt hàng từ các doanh nghiệp có thể sử dụng công nghệ của kết quả nghiên cứu
  • Phát triển đội ngũ cho dự án

ĐỐI TƯỢNG:

  • Dự án của sinh viên/ giảng viên / nghiên cứu viên đang ở giai đoạn ý tưởng, nghiên cứu hoàn thiện công nghệ, sản phẩm mẫu (MVP) hoặc có sản phẩm hoàn chỉnh để thương mại hóa
  • Dự án mong muốn hiện thực hóa ý tưởng thành sản phẩm được thị trường chấp nhận.
  • Dự án xác định rõ ràng mục tiêu thành lập công ty/ doanh nghiệp và hướng đi để có kế hoạch hành động rõ ràng, thực tế trong việc cổ phần hóa và nhận vốn đầu tư

KẾT QUẢ ĐẦU RA

  1. Thành lập doanh nghiệp & phát triển, mở rộng kinh doanh
  2. Chuyển giao công nghệ cho tập đoàn, doanh nghiệp
  3. Nhận đầu tư, hỗ trợ mềm từ quỹ đầu tư, nhà đầu tư cá nhân…
  4. Khai thác hiệu quả tài sản trí tuệ đã được bảo hộ

FORM ĐĂNG KÝ: TẠI ĐÂY 

Hạn chót đăng ký: 17.04.2023

Liên hệ: Ms. Xuân (+84.396292442)

Email: hello@kisstartup.com

 

Ký kết hợp tác giữa KisStartup và Đại học Hồng Đức thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong trường đại học và hệ sinh thái khởi nghiệp

Tại chương trình đối thoại “Đổi mới sáng tạo mở trong Giảng viên – Sinh viên – Nhà trường: Tạo sóng đổi mới sáng tạo trong giáo dục”, nhằm tạo dựng và phát huy tinh thần khởi nghiệp đổi mới sáng tạo (KNĐMST), tăng cường kết nối và chia sẻ các nguồn lực phát triển hệ sinh thái KNĐMST trong các cơ sở giáo dục đại học, chiều ngày 19/9/2022, Trường Đại học Hồng Đức phối hợp Cục phát triển thị trường và doanh nghiệp KH&CN, Bộ KHCN, Bộ KHCN và Công ty cổ phần KisStarup tổ chức chương “Đổi mới sáng tạo mở trong Giảng viên – Sinh viên – Nhà trường: Tạo sóng đổi mới sáng tạo trong giáo dục”.

Trong khuôn khổ của chương trình, PGS.TS. Bùi Văn Dũng – Hiệu trưởng Nhà trường và bà Nguyễn Đặng Tuấn Minh - Trưởng Làng Công nghệ ĐMST mở, Tập đoàn tại Techfest 2022, Nhà sáng lập và điều hành KisStartup đã ký kết biên bản hợp tác về xây dựng, phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp.

Theo đó KisStartup sẽ cùng nhà trường phát triển MISP-HDU, xây dựng chương trình ươm tạo và tăng tốc thúc đẩy các giải pháp khởi nghiệp ĐMST giải quyết vấn đề cho các DN VVN và Siêu nhỏ tại Thanh Hóa , đồng thời đưa các giải pháp của startup phục vụ DN VVN và Siêu nhỏ về thử nghiệm và phát triển thị trường tại Thanh Hóa. 

KisStartup cũng cùng nhà trường thúc đẩy thương mại hóa các kết quả nghiên cứu từ nhà trường thông qua chương trình ươm tạo RnD Việt Nam của KisStartup và nâng cao năng lực cho giảng viên, sinh viên nhà trường về khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. 

Trường Đại học Hồng Đức với thế mạnh của mình là một trường đa ngành, nằm trong hệ sinh thái hơn 25 000 doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Thanh Hóa sẽ có tiềm năng vươn lên thành một trung tâm đổi mới sáng tạo tại vùng Bắc Trung Bộ. 
Lễ ký kết được thực hiện dưới sự chứng kiến của ông Phạm Hồng Quất , Cục Trưởng Cục Phát triển thị trường và Doanh nghiệp KH&CN, Bộ KH&CN và các thành phần khác trong hệ sinh thái khởi nghiệp. 

Tác giả: 
KisStartup

E-Learning - Học trực tuyến KNĐMST cùng KisStartup

Sau 06 năm liên tục đào tạo về Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo cho các dự án trong và ngoài trường đại học, đào tạo người đào tạo Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo cho hàng trăm giảng viên tại các trường đại học, năm 2021 KisStartup bắt đầu thử nghiệm quy trình giảng dạy các khóa học trực tuyến. Sau những thành công và bài học rút ra khi thử nghiệm thì năm 2022, KisStartup chính thức mở Khóa Đào tạo trực tuyến về Khởi nghiệp Đổi mới sáng tạo thông qua các bài giảng trực tuyến trên nền tảng Thinkific.

Tại đây, người tham gia học sẽ có quyền lựa chọn các khóa phù hợp với khả năng và kiến thức cũng như kinh nghiệm của bản thân mình. 

40+ module này đi theo các bước của một dự án khởi nghiệp từ Lên ý tưởng - Kiểm chứng - Tăng trưởng với các nội dung xoay quanh: 

 - Đổi mới sáng tạo, tư duy thiết kế, khởi nghiệp tinh gọn

- Phát triển dự án khởi nghiệp sáng tạo

- Quản lý và đo lường tác động của dự án

- Bài học từ các case study (những casestudy độc quyền từ KisStartup)

Bạn sẽ được tiếp cận các Module cơ bản của Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo với giá tương đương một tín chỉ tại trường đại học. 

Khóa học của KisStartup phù hợp với các bạn trẻ khởi nghiệp, các giảng viên, huấn luyện viên muốn tìm hiểu về khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, các trường đại học mong muốn phổ biến kiến thức cho giảng viên, sinh viên về khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. 

Mọi quan tâm xin vui lòng liên hệ hello@kisstartup.com hoặc 0982498095 (Zalo) để được hỗ trợ tốt nhất. 

Tác giả: 
KisStartup

Giới thiệu dự án StartupBMA

StartupBMA là dự án nằm trong KisUNI – thúc đẩy khởi nghiệp ĐMST trong trường đại học với mục tiêu giới thiệu và phân tích các mô hình kinh doanh sáng tạo trên thế giới với thị trường Việt Nam và giới thiệu các mô hình kinh doanh sáng tạo của Việt Nam ra thế giới thông qua phát triển:

  1. Đội ngũ có kiến thức về mô hình kinh doanh và ngôn ngữ đa dạng nhằm truyền tải những giá trị khác biệt và đa dạng
  2. Đội ngữ tiên phong trong mang tới cộng đồng những ý tưởng mới, giá trị mới để học hỏi và cùng phát triển 

StartupBMA mở ra với các hoạt động: 

  1. Đào tạo kiến thức chuyên môn về Phân tích mô hình kinh doanh
  2. Hỗ trợ tiếp cận các công cụ và phương pháp
  3. Kiểm soát chất lượng của các sản phẩm đầu ra
  4. Truyền thông và quảng bá
  5. Phát triển cộng đồng
  6. Xuất bản các ấn phẩm trực tuyến và ngoại tuyến

Với những hoạt động trên sản phẩm cúa StartupBMA ra đời sẽ bao gồm: 

  1. Hệ thống các bài phân tích các mô hình kinh doanh trên thế giới được đăng tải trên Blog
  2. Hệ thống các video clip giới thiệu các mô hình kinh doanh trên thế giới được đăng tải trên Youtube
  3. Hệ thống Từ điển thuật ngữ chuyên ngành bằng các thứ tiếng khác nhau liên quan đến KNST và các chuyên ngành sâu
  4. Xuất bản phẩm (sách, sách điện tử, tạp chí )

Để tham gia vào vào dự án StartupBMA, vui lòng liên hệ qua hòm thư hello@kisstartup.com

Để đặt mua trước các ấn phẩm của StartupBMA, vui lòng liên hệ qua hòm thư hello@kisstartup.com hoặc SĐT:  0982498095 để được hướng dẫn và hỗ trợ tốt nhất. 

 

Tác giả: 
KisStartup

Chính thức ra mắt Kênh thông tin chia sẻ CÀ PHÊ CÙNG KISSTARTUP

#CÀ_PHÊ_CÙNG_KISSTARTUP nằm trong chuỗi thông tin KisStartup và KisImpact muốn chia sẻ với mọi người về Khởi nghiệp sáng tạo tạo tác động (Impact startup) - Đầu tư tác động (Impact Investment) - Đầu tư qua Lăng kính giới (Gender Lens Investing) và những chủ để liên quan.

Tại đây chúng tôi mong muốn cùng bạn chia sẻ và trao đổi những kiến thức và kinh nghiệm mình biết để đem lại cho người đọc và người xem những kiến thức mới có thể bạn chưa hề nghe qua hoặc cùng bàn luận vì bạn đã nằm lòng rồi hoặc những định kiến chúng ta từng hiều sai về những thông tin và kiến thức này.

Một số chủ đề như: 

Đầu tư cho impact startup ở giai đoạn đầu đang diễn ra như nào?

Nhu cầu về vốn của impact startup hiện nay?

Giới thiệu về chương trình Beyond 2021 - Đầu tư xuyên biên giới và Đổi mới sáng tạo

Hãy cùng trao đổi với chúng tôi qua các chủ đề nhé.

 

Tác giả: 
KisStartup

CHƯƠNG TRÌNH Climate Angels Network (CAN)

CHƯƠNG TRÌNH Climate Angels Network (CAN) - Đầu tư trong khu vực Nam Á & Đông Nam Á MỞ ĐĂNG KÝ CHO CÁC DỰ ÁN LIÊN QUAN TỚI CÔNG NGHỆ KHÍ HẬU - CLIMATE TECH

- Cơ hội tham gia để gọi vốn đầu tư khu vực từ $200K- $1M

Climate Angels Network là chương trình nằm trong Climate Collective với mục tiêu hướng tới đầu tư cho các công ty/dự án công nghệ trong mảng Công nghệ khí hậu - Climate Tech.

Hiện nay chương trình đang mở đơn đăng ký cho các dự án với các tiêu chí:

#LĨNH_VỰC: các dự án/ giải pháp có công nghệ liên quan tới

- Năng lượng tái tạo

- Giải pháp tiết kiệm năng lượng

- Năng lượng sạch/ Phương tiện vận tải sử dụng năng lượng sạch (Clean Mobility)

- Giải pháp quản lý rác thải

Ngoài ra chương trình cũng mở với những dự án liên quan đến Carbon Tech, Ô nhiễm (Pollution), Dữ liệu SaaS+ (SaaS + Data),...

#GIAI_ĐOẠN: Các công ty/dự án đang ở giai đoạn đầu - mới tạo ra doanh thu hoặc sắp tạo ra doanh thu

#KHU_VỰC: Công ty/dự án phải có trụ sở hoặc thị trường chính nằm trong các quốc gia sau: Indonesia, Philippines, Việt Nam (Ưu tiên số 1) và Campuchia, Thái Lan (Ưu tiên số 1).

#NHU_CẦU_GỌI_VỐN: công ty/dự án có nhu cầu gọi vốn trong khoảng $200,000 USD - $1,000,000 USD

#TIMELINE_CHƯƠNG_TRÌNH:

- Pitch Readiness Program – Tuần đầu tháng 8 (diễn ra trong 4 tuần, mỗi tuần một lần)

- Investor Summit Southeast Asia – ngày 16-17 tháng 9 năm 2021

#HẠN_CHÓT_ĐĂNG_KÝ: 25.07.2021

#LINK_ĐĂNG_KÝ: http://climateangels.net/

Website: https://climatecollective.net/

Nếu bạn cần hỗ trợ: Là một đối tác trong chương trình, KisStartup sẵn sàng hỗ trợ để chia sẻ thông tin và giúp bạn tiếp cận chương trình. Mọi nhu cầu hỗ trợ xin liên hệ: hello@kisstartup.com

Tác giả: 
KisStartup

KisStartup - Tuyển dụng nhân sự 2021

KisStartup – LÃNH ĐẠO CHỦ ĐỘNG ĐỂ TRƯỞNG THÀNH (Proactive leaders to grow)

Là một công ty năng động và tinh gọn, hoạt động trong lĩnh vực Khởi nghiệp Đổi mới sáng tạo, KisStartup đang mở rộng hoạt động với nhiều dự án tại Việt Nam và khu vực Đông Nam Á. KisStartup chào đón những tài năng trẻ mong muốn được trao quyền lãnh đạo và những cơ hội để Chủ động và Trưởng thành. Sau khi thử nghiệm ở vị trí thực tập sinh, bạn sẽ được trao quyền hoàn toàn để trở thành quản lý chương trình và chịu trách nhiệm cao nhất về dự án của mình. Ở KisStartup, chúng tôi không có quản lý cao nhất, chỉ có những đồng nghiệp sẵn sàng lắng nghe, chia sẻ và phản biện giúp bạn.

#VỊ_TRÍ_TUYỂN_DỤNG:
- Quản lý chương trình (02)
- Thực tập sinh (05)

#YÊU_CẦU_VỚI_VỊ_TRÍ_QUẢN_LÝ_CHƯƠNG_TRÌNH:
- Tiếng Anh tốt
- Dám chịu trách nhiệm cao nhất về chất lượng công việc, mở rộng đội ngũ và sự trưởng thành của nhân sự cấp dưới
- Không ngại học

#YÊU_CẦU_VỚI_VỊ_TRÍ_THỰC_TẬP_SINH
- Tiếng Anh tốt
- Dám chịu trách nhiệm cao nhất về chất lượng công việc
- Sẵn sàng tham gia công việc quản lý
- Không ngại học

  • Không yêu cầu:

- Kinh nghiệm làm việc
- Không cần chuyên ngành kinh tế

#BẠN_ĐƯỢC_GÌ?
- Thử, sai và học từ thất bại
- Sự phát triển của bạn song hành cùng sự phát triển của tổ chức
- Liên tục trau dồi bằng các khóa học nội bộ và các khóa học bên ngoài
- Chuẩn bị hành trang du học và phát triển ở những môi trường mới sau khi rời KisStartup (nếu bạn muốn)
- Thư giới thiệu xuất sắc với những bạn có thành tích làm việc xuất sắc
- Phát triển kỹ năng lãnh đạo và khả năng tạo ra những thay đổi tích cực

Bạn quan tâm đến gia nhập đội ngũ của chúng tôi, hãy tìm hiểu về KisStartup tại www.kisstartup.com và xem mình có thực sự quan tâm không. Nếu câu trả lời là có, hãy gửi giúp chúng tôi một email về hòm hello@kisstartup.com gồm:

  • Vị trí bạn muốn ứng tuyển, 
  • CV
  • Tại sao bạn muốn ứng tuyển? (không quá 200 từ) 
  • Ước mơ của bạn (không quá 200 từ)

Email gửi về hòm thư hello@kisstartup.com với tiêu đề ỨNG TUYỂN VÀO KISSTARTUP 2021 để chúng tôi không bị bỏ lỡ email của bạn.

Email của bạn sẽ được trả lời trong vòng 02 ngày, nếu chưa thấy chúng tôi trả lời email thì vui lòng liên hệ +84.982.498.095 (Ms. Mai) nhé.

Tác giả: 
KisStartup

ĐO LƯỜNG TÁC ĐỘNG DOANH NGHIỆP TẠO TÁC ĐỘNG

Tác giả: Tạ Hương Thảo

Theo báo cáo “Thúc đẩy phát triển khu vực doanh nghiệp tạo tác động xã hội tại Việt Nam” (2018), doanh nghiệp tạo tác động xã hội được định nghĩa là “một tổ chức ở đó hoạt động thương mại và cam kết tạo tác động tích cực lên xã hội/môi trường là hai nguyên lý trung tâm của chiến lược vận hành tổ chức. Việc cân bằng giữa mục tiêu xã hội/môi trường với mô hình thương mại cho phép loại hình tổ chức này có thể giải quyết các thách thức xã hội và môi trường một cách bền vững”. Hay nói ngắn gọn, doanh nghiệp tạo tác động xã hội = mô hình kinh doanh + tác động xã hội/môi trường.

Không khó để chứng minh tính khả thi của mô hình kinh doanh của doanh nghiệp tạo tác động xã hội khi hiện tại có khá nhiều công cụ, điển hình là Mô hình kinh doanh Canvas. Nhưng ở cấu phần còn lại – tác động - không ít doanh nghiệp hiện nay vẫn còn lúng túng khi không biết làm thế để xác định và đo lường tác động từ đó chứng mình với nhà tài trợ, nhà đầu tư, khách hàng doanh nghiệp tạo ra thay đổi gì, tác động tới ai, thay đổi đó diễn ra như thế nào, v.v.

Một trong hai công cụ phổ biến nhất và được chấp nhận nhiều nhất trên toàn thế giới chính là Lý thuyết thay đổi (Theory of Change – ToC). Xuất hiện vào những năm 1990s, Lý thuyết thay đổi được dung để mô hình hóa và đánh giá hiệu quả của những sáng kiến cộng đồng của Aspen Institute.

Trước hết để đo lường tác động cần hiểu tác động là gì?

Tác động là gì?

Theo khái niệm được đưa ra trong nghiên cứu trên, tác động được hiểu là những thay đổi tích cực lên xã hội/môi trường, tuy nhiên, người viết đồng tình với quan điểm rằng tác động “có thể tích cực hoặc tiêu cực, có chủ đích hoặc không có chủ đích”. Lí do người viết đồng tình với quan điểm này là bởi lẽ doanh nghiệp có thể tạo tác động tích cực tới nhóm đối tượng này nhưng có thể (không chủ đích) tạo tác động tiêu cực tới nhóm đối tượng khác. Xét tác động ở nhiều mặt giúp doanh nghiệp nhìn bức tranh tổng thể về rủi ro/thách thức mình có thể gặp phải từ đó đưa ra kế hoạch hoạt động hiệu quả.

Tại sao cần đo lường tác động?

Đo lường thứ gì đó luôn tốt hơn đo lường không gì cả

Clear Impact.Com

  • Lên kế hoạch: Như Mô hình kinh doanh giúp bạn có cái nhìn tổng quan về hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, việc đo lường tác động giúp bạn biết những thứ bạn đang làm (phần kinh doanh) có đang giúp bạn đạt được mục tiêu tốt đẹp cho cộng đồng, xã hội, môi trường như ban đầu bạn đề ra hay không
  • Cải thiện & Triển khai: Như đã nói ở trên, việc đo lượng giúp bạn biết hoạt động nào đang làm tốt và hoạt động nào không từ đó bạn có thể tối đa hóa tác động bạn tạo ra.
  • Hợp tác: Nhìn vào hoạt động bạn đang làm và tác động của nó, bạn có thể xác định đối tác nào bạn nên làm việc cùng để cùng bạn đem lại tác động sâu rộng hơn.
  • Chứng minh: Làm thế nào bạn chứng minh bạn là nhân tố chính dẫn tới tác động xã hội/môi trường đó hay bạn chỉ là một mắt xích nhỏ? Việc đo lường giúp bạn việc này. Những bằng chứng này cũng quan trọng với nhà tài trợ hay nhà đầu tư đang quan tâm tới bạn.
  • Kể chuyện: Câu chuyện tạo tác động của bạn góp phần tạo nên sự khác biệt của bạn với đối thủ cạnh tranh. Một câu chuyện tạo tác động thuyết phục nên là một câu chuyện có bằng chứng để chứng minh cho những tác động bạn tạo ra. Bằng chứng đó không đâu khác chính là từ việc bạn đo lường tác động.

Đo lường như thế nào?

Phiên bản đơn giản của Lý thuyết thay đổi gồm 6 cấu phần chính:

  1. Vấn đề (Issue): Vấn đề xã hội/môi trường bạn đang giải quyết
  2. Hoạt động (Activity): Hoạt động cốt lõi của bạn giải quyết vấn đề và dẫn tới tác động xã hội/môi trường. Đôi khi một số doanh nghiệp hoạt động này là hoạt động kinh doanh (Ví dụ đào tạo cho người khuyết tật) nhưng một số lại không (ví dụ: sử dụng người lao động là người khuyết tật).
  3. Ai (People/Planet): Ai/cái gì chịu tác động/thay đổi bởi hoạt động của bạn
  4. Kết quả trực tiếp (Output): Kết quả trực tiếp tạo ra bởi hoạt động doanh nghiệp đang triển khai. Kết quả này thường là những con số và có thể đo lường được.
  5. Kết quả ngắn-trung-dài hạn (Outcome): Đây là những kết quả tạo ra từ kết quả phía trước.
  6. Tác động (Impact): mục tiêu cộng đồng/môi trường cuối cùng bạn hướng tới.

Phần quan trọng nhất của Lý thuyết thay đổi không nằm ở việc liệt kê 5 cấu phần trên mà nằm ở việc kiểm chứng mối liên kết giữa những cấu phần này. Hay nói cách khác, làm thế nào để bạn chứng minh được Hoạt động A dẫn tới Kết quả B và dẫn tới kết quả cuối cùng như bạn đưa ra. Công việc này là công việc khó khăn nhất, tốn nhiều thời gian nhất nhưng cũng thú vị nhất khi đo lường tác động bởi từ đây bạn có thể thấy rằng có những hoạt động bạn đang đầu tư nhiều công sức lại không hề dẫn tới kết quả như bạn mong muốn.

Vậy làm thế nào để bạn chứng minh được những mối liên kết này? Trước hết, bạn cần xác định chỉ số đo lường (chỉ số định lượng và định tính). Sau đó thu thập dữ liệu cho từng tiêu chí thông qua khảo sát qua điện thoại, khảo sát online, phỏng vấn 1-1, phỏng vấn nhóm, hay quan sát hành vi. Tùy thuộc vào chỉ số bạn muốn đo, bạn xác định phương pháp thu thập dữ liệu hiệu quả, chính xác.

Làm thế nào để tạo ra bản ToC hiệu quả?

Đến đây, bạn có thể phác thảo ra câu chuyện tạo tác động của bạn nhưng như vậy chưa đủ. Để có bản Lý thuyết thay đổi hiệu quả, bạn nên cân nhắc tới một số yếu tố dưới đây:

  • Bối cảnh, giới hạn và rủi ro: Như đề cập ban đầu, ngoài tác động tích cực, bạn nên liệt kê tác động tiêu cực hay rủi ro bạn có thể tạo ra/gặp phải. Bên cạnh đó, bổi cảnh kinh doanh lúc đó (ví dụ Covid19) cũng là điều bạn nên liệt kê để thấy hết khó khăn bạn có thể gặp phải trong quá trình đạt được mục tiêu đề ra từ đó có kế hoạch khắc phục hiệu quả.
  • Xây dựng – Đo lường – Học hỏi: Giống như Mô hình kinh doanh Canvas (BMC), những gì bạn phác thảo ra trong ToC sẽ chỉ là giả định nếu không được kiểm chứng. Mỗi giả định không được kiểm chứng cẩn thận đều có thể tác động tiêu cực tới chuỗi kết quả phía sau.

Kết hợp Mô hình kinh doanh Canvas và Lý thuyết thay đổi, doanh nghiệp tạo tác động xã hội có thể dễ dàng chứng minh cả tính khả thi và tính tác động của dự án trên 1 trang giấy trước nhà đầu tư, nhà tài trợ, đối tác, khách hàng hay với chính đội ngũ trong doanh nghiệp. Để cả hai mô hình hiệu quả, doanh nghiệp cần không ngừng kiểm chứng giả đình và liên tục điều chỉnh hai mô hình để có cái nhìn toàn diện và thực tế về hoạt động doanh nghiệp.

---

TÀI LIỆU THAM KHẢO:

  1. Tài liệu đào tạo Impact Criteria & Measurement – Why & How của WWF, Panda Labs và KisStartup
  2. Tài liệu Frontier Incubators Program
  3. https://www.actknowledge.org/services/theory-of-change/history/
  4. https://www.sopact.com/theory-of-change?fbclid=IwAR1GpvYYNf34FZti1SZfn4Vzm1nASPM_9dYaahRmzpgFm-mn6BIlzJ93d18
  5. https://www.kisstartup.com/vi/cong-cu-mo-hinh-kinh-doanh-canvas-cho-doanh-nghiep-va-doanh-nghiep-xa-hoi   
Tác giả: 
Tạ Hương Thảo - Capacity manager - KisStartup